Woda w butelkach, środki czystości, sucha żywność, pieniądze – w całym kraju trwają zbiórki dla powodzian. Wszyscy, którzy przekazują darowizny, mogą je odliczyć od dochodu na zasadach ogólnych, o ile spełnią ustawowe warunki. Obowiązuje już rozporządzenie, zgodnie z którym przedsiębiorcy wspomagający powodzian skorzystają do końca 2024 r. z zerowej stawki VAT. MF chce też wprowadzić zerową stawkę na darowizny materiałów budowlanych na rzecz m.in. osób fizycznych i szkół.

Nie ma specjalnych preferencji w podatkach dochodowych.

Przepisy podatkowe nie przewidują szczególnych preferencji dla podatników przekazujących darowizny dla powodzian. W grę wchodzą reguły ogólne. Chodzi przede wszystkim o możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania darowizn przekazanych m.in. na cele charytatywne, ratownictwa i ochrony ludności czy pomocy ofiarom katastrof i klęsk żywiołowych, jak również pomocy.

Darowizny można odliczyć na zasadach ogólnych przewidzianych w ustawie o PIT i ustawie o CIT. W przypadku podatników PIT odliczenie jest ograniczone do 6 proc. dochodu, a w przypadku CIT – do 10 proc. dochodu. Nie ma specjalnych rozwiązań podatkowych dotyczących darowizn związanych z powodzią.

Nie można odliczyć wsparcia dla osób fizycznych

Co istotne, przekazanie darowizny i jej przyjęcie powinno być odpowiednio udokumentowane, aby darowizna mogła pomniejszyć podstawę opodatkowania. Darowizny bezpośrednio na rzecz osób fizycznych nie dają podstawy do pomniejszenia podstawy opodatkowania.

Z odliczenia darowizn mogą skorzystać:

• przedsiębiorcy opodatkowani CIT
• przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej (stawki 12 proc. i 32 proc.) lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
• osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej rozliczające się według skali podatkowej (12 i 32 proc.).

Wartość darowizny należy udokumentować dowodem wpłaty na rachunek obdarowanego – w przypadku darowizny pieniężnej, dowodem, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu – w przypadku darowizny niepieniężnej.

Czy można je odliczyć darowizny na zbiórki organizowane przez jednostki samorządu terytorialnego?

Przepisy pozwalają na odliczenie od dochodu darowizn na rzecz organizacji wskazanych w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Zgodnie z art. 3 ust. 3 tej ustawy działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. To oznacza, że można odliczyć darowiznę przekazaną np. stowarzyszeniu prowadzonemu przez miasto na cele pomocy powodzianom, ale nie urzędowi miasta.

Przedsiębiorca nie wrzuci darowizny w koszty

Przedsiębiorca przekazujący darowiznę nie zaliczy jej do kosztów uzyskania przychodów, niezależnie od tego, czy ofiaruje towary czy pieniądze. Taki zakaz wynika z art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT.

Wyjątkiem są tylko koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem wyłącznie na cele charytatywne prowadzone przez te organizacje.

MF wprowadziło zerową stawkę VAT na darowizny

Osobnym problemem jest rozliczenie VAT. Przedsiębiorcy, którzy przekazują darowizny powodzianom, musieliby co do zasady zapłacić VAT. Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia tych towarów.

Ministerstwo Finansów wprowadziło jednak zerową stawkę VAT na darowizny dla ofiar powodzi – rozporządzenie w tej sprawie obowiązuje od 18 września, ale z możliwością stosowania go do darowizn towarów i nieodpłatnych usług przekazanych począwszy od 12 września do 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie z rozporządzeniem, zerowa stawka VAT obejmuje dostawy towarów lub świadczenie usług dokonywanych na rzecz:

• organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie;
• jednostek samorządu terytorialnego;
• podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 799);
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

MF wyjaśnia, że w celu utrzymania „szczelności” systemu VAT, warunkiem zastosowania zerowej stawki jest zawarcie pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem a jednym z tych podmiotów. Musi z niej wynika, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą poszkodowanym w wyniku powodzi.

Zerowa stawka na darowizny materiałów budowlanych

Ministerstwo przedstawiło kolejny projekt rozporządzenia. Przedsiębiorcy przekazujący nieodpłatnie materiały budowlane dla powodzian skorzystają do 31 marca 2025 r. z zerowej stawki VAT. Chodzi o darowizny dla osób fizycznych oraz m.in szpitali i szkół.

Projekt zakłada wprowadzenie preferencyjnej stawki podatku VAT w wysokości 0 proc. dla nieodpłatnych dostaw materiałów budowlanych na rzecz poszkodowanych w wyniku intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi mających miejsce we wrześniu 2024 r. osób fizycznych dysponujących nieruchomością, w której w wyniku ww. zdarzeń powstała szkoda podmiotów, które poniosły szkodę w obiektach, w których prowadzą działalność edukacyjną, ochrony zdrowia, kulturalną, w zakresie opieki społecznej, opieki nad dziećmi, młodzieżą, czy zbiorowego zakwaterowania uczniów lub studentów.

Warunkiem stosowania preferencji będzie zawarcie pomiędzy podatnikiem dokonującym darowizny materiałów budowlanych i obdarowanymi pisemnej umowy darowizny oraz posiadanie przez darczyńcę stosownych dokumentów (stosowne zaświadczenie lub kopia części VII kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego sporządzanego przez ośrodki pomocy społecznej) potwierdzających poniesienie szkody w wyniku ww. zjawisk atmosferycznych.