1. Termin rozliczenia wyniku finansowego w świetle ustawy o rachunkowości

Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto jednostek niezobowiązanych do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający. W przypadku jednostek zobowiązanych do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego, podział lub pokrycie wyniku może nastąpić po zatwierdzeniu tego sprawozdania przez organ zatwierdzający, które zostało poprzedzone wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. Podział lub pokrycie wyniku bez spełnienia tego warunku jest nieważny z mocy prawa. Dodatkowo, jeżeli biegły rewident wyda o rocznym sprawozdaniu finansowym opinię negatywną, to podział wyniku finansowego w tych jednostkach jest niemożliwy. Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego następuje nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.

1. Zasady podziału lub pokrycia wyniku finansowego w spółkach kapitałowych

W spółkach kapitałowych (sp. z o.o. i S.A.) podziałowi lub pokryciu podlega wynik finansowy netto, czyli różnica pomiędzy wynikiem finansowym brutto a obowiązkowymi obciążeniami wyniku finansowego. Rozliczenie wyniku finansowego następuje na podstawie uchwały podjętej przez zwyczajne zgromadzenie wspólników (spółka z o.o.) lub zwyczajne walne zgromadzenie (spółka akcyjna). Z jej treści musi wynikać w sposób jednoznaczny, w jaki sposób zostanie podzielony zysk lub pokryta strata.

Rozliczenie wyniku finansowego w spółkach kapitałowych
Wypracowany zysk netto można przeznaczyć m.in. na:	Poniesioną stratę można pokryć:
·         wypłatę dywidendy ·         utworzenie lub zwiększenie kapitału zapasowego i rezerwowego ·         nagrody dla pracowników ·         zasilenie funduszy specjalnych (np. zakładowego funduszu świadczeń socjalnych) ·         pokrycie straty z lat ubiegłych ·         inne cele	·         niepodzielonym zyskiem z lat ubiegłych ·         dopłatami wspólników ·         kapitałem zapasowym lub rezerwowym ·         zyskiem lat następnych ·         poprzez obniżenie kapitału zakładowego

W przypadku spółek kapitałowych wspólnicy lub akcjonariusze, dokonują podziału zysku, uwzględniając zapisy umów spółek (statutów) oraz przepisy Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.), które określają obowiązujące procedury przy podejmowaniu uchwały i kwoty przeznaczone do podziału. Kwota przeznaczona do podziału między wspólników (akcjonariuszy) nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały (akcje) własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki (statutem) powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. Spółki z o.o. nie muszą tworzyć kapitału zapasowego i rezerwowego. Tworzą je na zasadzie dobrowolności i mogą przekazać na ich zasilenie np. część wypracowanego zysku. Z kolei spółki akcyjne są zobowiązane do tworzenia kapitału zapasowego, do którego przelewa się co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 1/3 kapitału zakładowego. Następnie przekazywanie wypracowanego zysku na kapitał zapasowy ma już charakter dobrowolny. Statut takiej spółki może przewidywać tworzenie innych kapitałów (rezerwowych) na pokrycie szczególnych strat i wydatków. Statut spółki może wskazywać, jaka część zysku może być przeznaczona do wypłaty wspólnikom (akcjonariuszom). W spółce akcyjnej na wypłatę dywidendy można przenieść kwoty z kapitału zapasowego pochodzące z zysku, o ile pozostawi się część kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego, którą można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

1. Podział zysku i pokrycie straty w przedsiębiorstwach osób fizycznych oraz w spółkach osobowych i cywilnych

W przedsiębiorstwach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz w spółkach osobowych i cywilnych dokonuje się podziału lub pokrycia wyniku finansowego brutto (z wyłączeniem spółki komandytowo-akcyjnej). Natomiast w spółce komandytowo-akcyjnej podziałowi podlega wynik finansowy netto, ponieważ spółki te od 1 stycznia 2014 r. stały się podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Spółki komandytowo-akcyjne, podobnie jak inne spółki będące podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych, zobowiązane są do:

• określania wysokości uzyskiwanych dochodów i strat zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,
• zapłaty zaliczek na ten podatek według 19% stawki,
• corocznego rozliczenia w zeznaniu rocznym CIT-8 należnego podatku dochodowego do końca trzeciego miesiąca następującego po zakończeniu roku podatkowego.

Dokonując podziału zysku lub pokrycia straty w danej jednostce należy uwzględnić przepisy odpowiednich ustaw regulujących zasady jej funkcjonowania. Najważniejsze z tych regulacji przedstawiono w poniższej tabeli.

Zasady udziału wspólników w zyskach i stratach

W spółce cywilnej

·         każdy wspólnik spółki cywilnej jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu ·         w umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach ·         można zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach ·         nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach ·         ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach ·         wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki ·         jeżeli spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego

W spółce jawnej i partnerskiej

·         każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu ·         określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach ·         umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach ·         wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego ·         jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika ·         wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę

W spółce komandytowej

·         do udziału w zyskach i stratach komplementariuszy stosuje się odpowiednie przepisy dotyczące spółki jawnej ·         komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej ·         zysk przypadający komandytariuszowi za dany rok obrotowy jest przeznaczany w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu rzeczywiście wniesionego do wartości umówionego wkładu ·         w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartości umówionego wkładu

W spółce komandytowo-akcyjnej

·         w odniesieniu do spółki komandytowo-akcyjnej mają zastosowanie odpowiednie przepisy dotyczące spółki jawnej oraz spółki akcyjnej ·         komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej ·         jeżeli statut nie stanowi inaczej, komplementariuszowi niepozbawionemu prawa prowadzenia spraw spółki, który pobiera wynagrodzenie z tytułu podejmowania czynności wymienionych w art. 137 § 1 oraz art. 141 K.s.h., nie przysługuje udział w zysku spółki w części odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki

Wspólnicy spółek osobowych i cywilnych mogą postanowić, iż zysk zostanie przeznaczony na inne cele niż wypłata dla wspólników. Zysk ten może zostać przeznaczony na: podwyższenie kapitału podstawowego (z wyłączeniem spółki komandytowo-akcyjnej), utworzenie lub zwiększenie kapitału zapasowego albo rezerwowego, nagrody dla pracowników, zasilenie ZFŚS oraz na pokrycie strat bilansowych z lat ubiegłych. Z kolei strata może zostać pokryta z kapitału własnego spółki, z wpłat dokonanych przez wspólników, z niepodzielonego zysku z lat ubiegłych lub pozostać do pokrycia zyskami z lat następnych. W przedsiębiorstwach prowadzonych przez osoby fizyczne wygospodarowany zysk wypłacany jest zazwyczaj właścicielowi firmy lub zostaje przeznaczony na powiększenie kapitału właściciela. Może być on także przeznaczony na inne cele np. na wypłatę nagród dla pracowników lub na zasilenie ZFŚS - decyzję w tym zakresie podejmuje właściciel. Z kolei strata bilansowa zmniejsza wysokość kapitału właściciela firmy.