1. Brak odpowiedzialności solidarnej nabywcy za nierozliczony VAT

Odpowiedzialność solidarna nabywcy w świetle przepisów Ordynacji podatkowej

Podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów lub świadczenia usług, odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem wraz z dostawcą towarów lub usługodawcą zarejestrowanym na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny za jego zaległości podatkowe w części podatku od towarów i usług proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę towarów lub to świadczenie usług, jeżeli zapłata należności za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą, została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, tzw. białej liście.

Powyższe dotyczy transakcji pomiędzy przedsiębiorcami o wartości przekraczającej 15.000 zł lub równowartość tej kwoty. Nabywca może uniknąć powyższej odpowiedzialności, jeżeli m.in. złoży zawiadomienie ZAW-NR o zapłacie za transakcję przelewem na rachunek kontrahenta niewidniejący w dniu zlecenia przelewu w ww. wykazie lub dokona zapłaty z zastosowaniem MPP.

2. Uniknięcie sankcji VAT oraz podwyższonych odsetek przy zapłacie w MPP

Ustawodawca przewidział dodatkowe zobowiązanie podatkowe, które ustalane jest przez organ podatkowy (naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego), jeżeli dokonując rozliczenia VAT podatnik popełni błąd powodujący m.in. zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie nadwyżki VAT naliczonego nad należnym (wykazywanej do zwrotu lub przeniesienia). Sankcja ta obecnie wynosi odpowiednio "sztywno" 30%, 20%, 15% i 100% kwoty zaniżenia VAT. W ramach pakietu Slim VAT 3 planowane są zmiany w tym zakresie (m.in. dodatkowe zobowiązanie w VAT będzie ustalane w wysokości do 30%, do 20% lub do 15% i doprecyzowane zostaną przepisy w zakresie sankcji wynoszącej 100% zaniżenia VAT). Zgodnie z projektem ww. ustawy przepisy w tym zakresie mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy nowelizującej.

Warto pamiętać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30%, 20%, 15% i 100% nie stosuje się m.in. w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Ponadto, jeżeli podatnik dokonuje zapłaty zobowiązania wynikającego z otrzymanej faktury z zastosowaniem MPP, to do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury nie stosuje się generalnie sankcji VAT. Jednocześnie nie stosuje się generalnie podwyższonych odsetek od zaległości do zaległości w VAT powstałej za okres rozliczeniowy, za który podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej 95% wynika z otrzymanych przez podatnika faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem MPP (jeżeli zaległość podatkowa nie przekroczyła dwukrotności kwoty podatku naliczonego wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej). Powyższych wyłączeń nie stosuje się jednak m.in. wówczas, gdy podatnik wiedział, że faktura zapłacona z zastosowaniem MPP została wystawiona przez podmiot nieistniejący.

Uwaga

Zgodnie z tzw. pakietem Slim VAT 3 w art. 108c ustawy o VAT proponuje się dodanie ust. 2a, zgodnie z którym "przywileje" wynikające z zastosowania mechanizmu podzielonej płatności (tj. niestosowanie sankcji VAT oraz podwyższonych odsetek od zaległości), będą stosowane również w przypadku, gdy zapłata kwoty odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury nastąpi z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności przez podatnika innego niż wskazany na fakturze. Przepisy w tym zakresie mają wejść w życie z dniem 1 kwietnia 2023 r.

3. Wyłączenie odpowiedzialności solidarnej odbiorcy płatności w przypadku pomyłkowych wpłat

W przypadku, gdy płatność przy zastosowaniu MPP zostanie dokonana na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze (błędny przelew), wówczas odbiorca tej płatności odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług (do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT). Odpowiedzialność solidarna odbiorcy płatności jest wyłączona w przypadku dokonania przez niego płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze albo w przypadku zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego płatność otrzymano niezwłocznie po powzięciu informacji o otrzymaniu błędnego przelewu.

Uwaga

W ramach tzw. pakietu Slim VAT 3, przewidywana jest zmiana brzmienia art. 108a ust. 6 ustawy o VAT polegająca na dodaniu trzeciego sposobu pozwalającego uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej odbiorcy płatności w przypadku pomyłkowych wpłat na rachunek VAT. Odpowiedzialność solidarna podatnika, o której mowa w art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, będzie wyłączona również w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT podatnika wskazanego w umowie o nabyciu wierzytelności zawartej z dostawcą lub nabywcą - w kwocie otrzymanej na rachunek VAT.