Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, co do zasady, podlega opodatkowaniu 0% stawką VAT. Wprowadzone od 1 stycznia 2020 r. zmiany  dokumentowania WDT wynikają z rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2018/1912, które jest stosowane w polskim systemie prawnym bez konieczności implementacji go do ustawy o VAT.

Warunki do zastosowania 0% VAT przy WDT

Podatnik dokonujący WDT ma prawo do zastosowania 0% stawki VAT, jednak musi spełnić pewne warunki. Jednym z nich jest posiadanie w swojej dokumentacji dowodów, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium innego państwa UE. Dowody te zostały wskazane w ustawie o VAT.

Od 1 stycznia 2020 r. podatnicy dokonujący WDT, w celu zastosowania stawki 0% , muszą kierować się także rozporządzeniem wykonawczym Rady (UE) 2018/1912 zmieniającym rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011. Rozporządzenie to od 1 stycznia 2020 r. wprowadziło instytucję domniemania, pozwalającą uznać, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z terytorium jednego państwa UE do innego państwa UE. Sposób dokumentowania WDT uzależniono od tego, kto organizuje transport towaru. Rozporządzenie to zawiera zamknięty katalog dowodów podstawowych oraz pomocniczych, które są akceptowane jako dowód wysyłki lub transportu.

Jeżeli transport organizowany jest przez sprzedawcę, musi on wskazać, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez niego lub przez osobę trzecią działającą na jego rzecz oraz jeśli będzie w posiadaniu:

• co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów (wskazanych w kolumnie I tabeli), które zostaną wydane przez dwie różne strony, które będą niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy, albo
• jakichkolwiek pojedynczych dowodów (dokumenty z kolumny I) wraz z jakimikolwiek pojedynczymi niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami (dokumenty z kolumny II), potwierdzających wysyłkę lub transport, które zostaną wydane przez dwie różne strony, które będą niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.

Zatem sprzedawca powinien posiadać co najmniej dwa dowody z kolumny I lub jeden dowód z kolumny I oraz jeden z kolumny II.

Natomiast gdy transport towarów organizowany jest przez nabywcę lub na jego rzecz, domniemanie wywiezienia towarów występuje, jeżeli sprzedawca będzie w posiadaniu następujących dokumentów:

• pisemnego oświadczenia nabywcy potwierdzającego, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy, oraz wskazującego państwo członkowskie przeznaczenia towarów oraz
• co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów (z kolumny I), które zostaną wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i nabywcy, lub jakichkolwiek pojedynczych dowodów (z kolumny I) wraz z jakimikolwiek pojedynczymi niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami (z kolumny II), które zostaną wydane przez dwie różne strony, które będą niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.

Pisemne oświadczenie nabywcy powinno być dostarczone do sprzedawcy do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy i zawierać: datę wystawienia, nazwę lub imię i nazwisko oraz adres nabywcy, ilość i rodzaj towarów, datę i miejsce przybycia towarów, w przypadku dostawy środków transportu, numer identyfikacyjny środków transportu, oraz identyfikację osoby przyjmującej towary na rzecz nabywcy.

Organ podatkowy może obalić domniemanie, że towary zostały wysłane lub przetransportowane z państwa UE do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza jego terytorium, ale na terytorium UE.

Ustawa o VAT zawiera przepisy, które regulują kwestię dowodów potwierdzających, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium innego państwa UE. Niespełnienie warunków domniemania, o którym mowa w rozporządzeniu wykonawczym, nie oznacza automatycznie, że podatnik nie będzie miał prawa do 0% stawki VAT. W takiej sytuacji na sprzedawcy ciąży obowiązek udowodnienia w inny sposób, na podstawie przepisów ustawy o VAT, że warunki do zastosowania 0% stawki VAT zostały spełnione.

Uzasadnienie do ustawy nowelizującej ustawę o VAT (która ma wprowadzić przepisy wdrażające do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2018/1910) zawiera wyjaśnienie, że będzie to możliwe poprzez przedstawienie dowodów świadczących o tym, że towary w rzeczywistości nie zostały wysłane lub przetransportowane z terytorium kraju na terytorium innego państwa UE. Taka sytuacja będzie mogła mieć miejsce, gdy podczas kontroli organy podatkowe stwierdzą, że towary nadal znajdują się w magazynie dostawcy. Oprócz tego wyjaśniono, że niespełnienie warunków domniemania nie oznacza automatycznie, że 0% stawka VAT do WDT nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji na dostawcy ciąży obowiązek udowodnienia na podstawie ustawy o VAT, że warunki zastosowania 0% stawki VAT są spełnione. Zatem jeśli domniemanie nie ma zastosowania, sytuacja pozostaje taka sama, jak obecnie.